2018 წელს, საქართველოს თითოეულმა მოქალაქემ საშუალოდ 90.6 მ3 წყალი გამოიყენა (დაახლოებით 248 ლიტრი დღეში), რომელიც შინამეურნეობებს მიეწოდათ განახლებადი მტკნარი წყლის რესურსებიდან.
საქართველოს მთლიანი მოსახლეობის დაახლოებით 34.2% არ არის მიერთებული წყალმომარაგების სისტემაზე და წყალზე მოთხოვნას იკმაყოფილებს წყლის თვითმიწოდებით.
დიაგრამა 1 - საქართველოში შინამეურნეობების მიერ წყლის გამოყენება (2015-2018)
დიაგრამა 2- წყლის გამოყენება შინამეურნეობებში ერთ სულ მოსახლეზე (2015-2018)
საქართველო წყლის რესურსებით მდიდარი ქვეყანაა. წყლის ექსპლუატაციის წლიური მაჩვენებელი მერყეობს 3%-დან 7%-მდე. შინამეურნეობებისათვის მიწოდებული წყალი ძირითადად გამოიყენება საყოფაცხოვრებო მიზნით: სასმელად და საჭმლის მოსამზადებლად, პირადი ჰიგიენისთვის, საყოფაცხოვრებო სისუფთავისათვის, მანქანის გასარეცხად, გაზონის მოსარწყავად და ა. შ. (ჰოვარდი და ბარტამი, 2003).
2018 წელს საქართველოს თითოეულმა მოქალაქემ წლის განმავლობაში საშუალოდ 90.6 მ3 წყალი გამოიყენა განახლებადი მტკნარი წყლის რესურსებიდან, რაც შეესაბამება დაახლოებით 248 ლიტრ წყალს, რომელსაც ყოველდღიურად იყენებს თითოეული ადამიანი.
აღსანიშნავია, რომ საქართველო ბოლო წლების განმავლობაში აუმჯობესებს წყალმომარაგების ქსელს. 2015 წელს მოსახლეობის დაახლოებით 40.5% არ იყო მიერთებული წყალმომარაგების სისტემაზე და ეს რიცხვი 6.3%-ით შემცირდა 2018 წელს. მიუხედავად იმისა, რომ საქართველოში არსებული წყლის რესურსების მარაგი საკმარისია ქვეყნის საჭიროებების დასაკმაყოფილებლად, 2018 წელს მოსახლეობის 34.2% არ იყო მიერთებული წყალმომარაგების სისტემაზე და წყალზე მოთხოვნას იკმაყოფილებდა წყლის თვითმიწოდებით (ჭა, ჭაბურღილი). ამასთან, უნდა აღინიშნოს რომ, წყალმომარაგების ქსელი ცუდ მდგომარეობაშია, რაც იწვევს ქსელში გაშვებული წყლის 66.4%-იან დანაკარგს.
.
ინდიკატორი ზომავს წყლის რაოდენობას, რომელიც გამოიყენება მოსახლეობის საყოფაცხოვრებო და კომუნალური მოთხოვნილებების დასაკმაყოფილებლად, მიწოდებულს წყალმომარაგების საწარმოების მიერ ან თვითმიწოდების ხარჯზე.
შინამეურნეობების მიერ გამოყენებული წყლის მოცულობა იზომება მილიონ კუბურ მეტრებში, ხოლო ერთ სულ მოსახლეზე - კუბურ მეტრში.
ინდიკატორის შერჩევის დასაბუთება
ეს მაჩვენებელი მნიშვნელოვანია წყლის ეკონომიური გამოყენების სერვისების განვითარების დონის შესაფასებლად და წყლის ხელმისაწვდომობის ხარისხის განსასაზღვრად შინამეურნეობების მთელი პოპულაციის მოთხოვნებთან მიმართებაში. ინდიკატორი, ასევე, გვეხმარება შინამეურნეობებში წყლის გამოყენების ტრენდის დადგენაში.
წყლის შესახებ საქართველოს კანონის თანახმად ყველა, საქართველოში მცხოვრები, ვალდებულია უზრუნველყოს წყლის რაციონალური და მდგრადი გამოყენება და დაცვა, არ დაუშვას მისი გაბინძურება, დანაგვიანება და დაშრეტა.
სამეცნიერო ლიტერატურა
Howard, G. and Bartram, J., 2003. Domestic Water Quantity, Service Level and Health. World Health Organization, WHO/SDE/WSH/03.02, Geneva, Switzerland.
UNECE, 2016. Environmental Performance Review- Georgia. United Nations Economic Commission for Europe, Committee on Environmental Policy, Environmental Performance Reviews Series No. 43, 978-92-1-057683-3, New York and Geneva.
UNECE, 2018. Guidelines for the Application of Environmental Indicators, Description of C4: Household water use per capita.
UNECE, 2018. Guidelines for the Application of Environmental Indicators, Glossary of terms – C4: Household water use per capita.
UNSD, 2012. International Recommendations for Water Statistics, Department of Economic and Social Affairs Statistics Division, Statistical papers, Series M No. 91, ST/ESA/STAT/SER.M/91, ISBN: 978-92-1-161545-6, New York.
ეროვნული პოლიტიკის კონტექსტი
საქართველოს გარემოს დაცვის მოქმედებათა მესამე ეროვნული პროგრამის (2017-2021) ძირითად მიზანს წარმოადგენს გარემოს მდგომარეობის გაუმჯობესება, ბუნებრივი რესურსების დაცვის/მდგრადი გამოყენების უზრუნველყოფა და იმ რისკების თავიდან აცილება/მინიმუმამდე დაყვანა, რომლებიც საფრთხეს უქმნის ადამიანების ჯანმრთელობას და მოსახლეობის კეთილდღეობას.
საერთაშორისო პოლიტიკის კონტექსტი
მდგრადი განვითარების 2030 დღის წესრიგის მიხედვით, მდგრადი განვითარების მეექვსე მიზანი არის „წყლის მდგრადი მართვისა და სანიტარული ნორმების დაცვის საყოველთაო უზრუნველყოფა“. ამოცანა 6.1 „2030 წლისთვის ყველა ადამიანისთვის უსაფრთხო და ხელმისაწვდომ სასმელ წყალზე საყოველთაო და თანაბარი წვდომის უზრუნველყოფა“. აგრეთვე, ამოცანა 6.2 „2030 წლისთვის ყველა ადამიანისთვის ადეკვატურ და თანაბარ სანიტარულ და ჰიგიენურ პირობებზე წვდომის მიღწევა და ღია დეფეკაციის აღმოფხვრა, საგანგებო ყურადღების მიპყრობით ქალებისა და გოგონების, ასევე მოწყვლად სიტუაციებში მყოფი ადამიანების საჭიროებებისათვის“.
ეროვნული მიზნები
მიუხედავად იმისა, რომ არ არის დადგენილი რაოდენობრივი სამიზნე, საქართველოს გარემოს დაცვის მოქმედებათა მესამე ეროვნული პროგრამის (2017-2021) ძირითად მიზანს წარმოადგენს გარემოს მდგომარეობის გაუმჯობესება, ბუნებრივი რესურსების დაცვის/მდგრადი გამოყენების უზრუნველყოფა და იმ რისკების თავიდან აცილება/მინიმუმამდე დაყვანა, რომლებიც საფრთხეს უქმნის ადამიანების ჯანმრთელობას და მოსახლეობის კეთილდღეობას.
საერთაშორისო მიზნები
გაეროს მდგრადი განვითარების მე-6 მიზნის ამოცანა 6.4: 2030 წლისთვის არსებითად გაიზარდოს წყლის მოხმარების ეფექტიანობა ყველა სექტორში და უზრუნველყოფილი იქნას მტკნარი წყლის მდგრადი აღება და მიწოდება წყლის სიმცირესთან დაკავშირებული პრობლემების აღმოსაფხვრელად და იმ ადამიანების რაოდენობის შესამცირებლად, რომლებიც განიცდიან წყლის დეფიციტს.
შესაბამისი პოლიტიკური დოკუმენტები
ინდიკატორის გამოთვლის მეთოდოლოგია
ერთეული და ფორმულები
|
ID |
კომპონენტი |
ერთეული |
ფორმულა |
|
C4.1 |
წყალმომმარაგებელი საწარმოების მიერ შინამეურნეობებისთვის მიწოდებული წყალი |
მილიონი მ³/წელი |
|
|
C4.2 |
წყალმომარაგების სისტემაზე მიერთებული მოსახლეობის რაოდენობა (შეფასება) |
მილიონი |
|
|
C4.3 |
წყლის გამოყენება შინამეურნეობებში ერთ სულ მოსახლეზე (წყალმომარაგების სისტემა) |
მ³/ერთ სულზე/წელი |
= C 4.1/C 4.2 |
|
C4.4 |
მოსახლეობის რაოდენობა, რომელიც არ არის მიერთებული წყალმომარაგების სიტემაზე (თვითმიწოდება; შეფასება) |
მილიონი |
= C 4.8 - C 4.2 |
|
C4.5 |
წყლის გამოყენება შინამეურნეობებში ერთ სულ მოსახლეზე (თვითმიწოდება; შეფასება) |
მ³/ერთ სულზე/წელი |
|
|
C4.6 |
წყლის გამოყენება ქვეყანაში (თვითმიწოდება) |
მილიონი მ³/წელი |
= C 4.4 ´ C 4.5 |
|
C4.7 |
შინამეურნეობების მიერ წყლის გამოყენება, სულ |
მილიონი მ³/წელი |
= C 4.1 + C 4.6 |
|
C4.8 |
მოსახლეობის რაოდენობა |
მილიონი |
|
|
C4.9 |
წყლის გამოყენება შინამეურნეობებში ერთ სულ მოსახლეზე (წყალმომმარაგებელი საწარმოების მიერ მიწოდებული და თვითმიწოდებით) |
მ³/ერთ სულზე/წელი |
= C 4.7/C 4.8 |
ხარვეზების შევსების მეთოდოლოგია
ხარვეზების შევსება არ განხორციელებულა.
მეთოდოლოგიური ლიტერატურა
ვინაიდან, წყლის გამოყენება ერთ სულ მოსახლეზე შინამეურნეობებში, რომელთაც წყალი მიეწოდებათ თვითმიწოდებით (წყალმომარაგების სიტემაზე მიერთების გარეშე), არის შეფასებული მონაცემი, ამიტომ მაჩვენებელი C4 - წყლის გამოყენება შინამეურნეობებში ერთ სულ მოსახლეზე არ არის აბსოლიტურად ზუსტი, გარდა C4.1 (“წყალმომმარაგებელი საწარმოების მიერ შინამეურნეობებისთვის მიწოდებული წყალი”) და C4.8 („მოსახლეობის რაოდენობა“) კომპონენტებისა.
ქვეყანაში მოხმარებული წყლის მოცულობა (თვითმიწოდება) ერთ სულ მოსახლეზე შეფასდა, როგორც, საშუალო გამოყენება ერთ სულზე იმ შინამეურნეობებში, რომელთაც წყალი მიეწოდებათ წყალმომმარაგებელი საწარმოების მიერ.
მაჩვენებელი გამოითვლება 2015 წლიდან წყალმომმარაგებელი საწარმოების გამოკვლევის შედეგად მიღებული მონაცემების საფუძველზე და არ არის ხელმისაწვდომი წინა წლებისათვის.
წყალმომმარაგებელი საწარმოების მიერ შინამეურნეობებისთვის მიწოდებული წყალი არ მოიცავს შინამეურნეობის გარეთ, ორგანიზაციების თანამშრომლების მიერ, პირადი საჭიროებებისთვის გამოყენებული წყლის მოცულობას.
საქსტატის ვებ-გვერდზე (https://www.geostat.ge/ka/modules/categories/565/garemosdatsviti-indikatorebi) ინფორმაცია წყალმომმარაგებელი საწარმოების მიერ შინამეურნეობებისთვის მიწოდებული წყლისა და წყლის გამოყენების შესახებ ერთ სულ მოსახლეზე (როგორც შინამეურნეობებისათვის წყლის თვითმიწოდებით, ასევე, შინამეურნეობებისათვის რომელთაც წყალი მიეწოდებათ წყალმომმარაგებელი საწარმობის მიერ) მოცემულია მხოლოდ 2015-2018 წლებისთვის.
მაჩვენებლებისათვის საჭირო მონაცემების წყარო არის წყალმომმარაგებელი საწარმოების გამოკვლევა. გამოკვლევა ტარდება ყოველწლიურად საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახურის (საქსტატი) მიერ და მოიცავს საქართველოში წყალმომარაგებითი საქმიანობით დაკავებულ ყველა მოქმედ საწარმოს. კვლევის შედეგად გროვდება მონაცემები წყალმომარაგების, წყალარინებისა და ჩამდინარე წყლის გაწმენდის შესახებ.
წყალმომმარაგებელი საწარმოების გამოკვლევის შედეგად მიღებული მონაცემების საფუძველზე საქსტატმა გაიანგარიშა გაეროს ევროპის ეკონომიკური კომისიის (UNECE) მიერ შემუშავებული გარემოსდაცვითი მაჩვენებლების წყლის კომპონენტის 4 მაჩვენებელი: წყლის გამოყენება შინამეურნეობებში ერთ სულ მოსახლეზე (C4), წყალმომარაგება და წყალმომარაგების სისტემაზე მიერთებული მოსახლეობა (C5), წყლის დანაკარგები (C7) და წყალანირების ქსელზე მიერთებული მოსახლეობა (C14).
ცდომილებები არ არის მითითებული.
მეტამონაცემები
თემა: წყალი
მაჩვენებლის კოდი: C4
კომპონენტები: წყლის გამოყენება, წყლის გამოყენება ერთ სულ მოსახლეზე, საქართველო
პერიოდი: 2015-2018
DPSIR: ზემოქმედება
ტიპოლოგია: აღწერითი ინდიკატორი (A ტიპი – რა ემართება გარემოსა და ადამიანებს?)
თარიღები
გამოყენების თარიღი:
ბოლო განახლება:
განახლების სიხშირე: ყოველწლიური
კონტაქტი და საკუთრება
საკონტაქტო პირები: გიორგი სანაძე, ირაკლი ციხელაშვილი, თამარ თარაშვილი
საკუთრება: საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური
მოკლევადიანი სამუშაოები
გაგრძელდება წყალმომმარაგებელი საწარმოების გამოკვლევა ყოველწლიურად.
გრძელვადიანი სამუშაოები
დაიხვეწება ერთ სულზე წყლის მოხმარების შეფასების მეთოდი (იმ შინამეურნეობებში, რომელთაც წყალი მიეწოდებათ თვითმიწოდებით).
